۱۳۸۹ خرداد ۱۰, دوشنبه

تلگراف 81


چشمهای خود را ببند... "هستی" را "بشنو".

۱۳۸۹ خرداد ۹, یکشنبه

مادرِ تن فروشِ من



مادر روسپي خوبم

تنت گاهی کبود

گاهی سرخ

تنت رنگین کمان است مادر

صد تومانی های ما بوی عطر های مردانه می دهد

نانوا با ما مهربان نيست مادر

بزرگ می شوم.

برايت شربت سينه می خرم.

برای خواهرم مداد رنگی هزار رنگه می خرم.

رنگين کمان به آسمان بر می گردد.

و شبها کنارت خواهيم خوابيد.


«سارا محمدي»

برگرفته از صفحه ی دفاع از دختران و پسران فراری و بچه‌های خیابان و تن فروشان اجباری.

می دانی چرا سزیف وقتی از کوه پائین می آمد پوزخند میزد؟




یک راه بهر خویش داشت و میدانست که دیگر راهی ندارند خدایان

۱۳۸۹ اردیبهشت ۲۸, سه‌شنبه

ئه‌م نووسینه‌ خۆته‌قاندنه‌وه‌ی هزره‌ به‌ بڕیاری دڵ، له‌ دژی بێده‌نگیی عه‌قڵ كه‌ زۆرداری بڕیاری له‌سه‌ر داوه

ئه‌م نووسینه‌ خۆته‌قاندنه‌وه‌ی هزره‌ به‌ بڕیاری دڵ، له‌ دژی بێده‌نگیی عه‌قڵ كه‌ زۆرداری بڕیاری له‌سه‌ر داوه‌

هه‌موو شتێك له‌ له‌سێداره‌دانی فه‌رزاده‌وه‌ ده‌ستی پێكرد. هه‌موو شتێك هه‌میسان له‌ نوێوه‌ ده‌ستی پێكرده‌وه‌. شتێك له‌ گه‌روومدا قه‌تیس بووه‌ و هه‌ر ده‌ڵێی گه‌روویان گرتووم. كاتێك گه‌رووم ده‌گرن، هار ده‌بم. كاتێك گه‌رووم ده‌گرن بۆ هه‌ناسه‌دانیش ده‌بێ هاوار بكه‌م. كاتێك شتێك له‌ گه‌روومدا قه‌تیس ده‌بێ، ده‌بێ بنووسم.

ده‌زانم نووسینی هه‌ر وشه‌یه‌كم به‌ردێكه‌ كه‌ به‌ كۆڵ ده‌یكێشم بۆ ئه‌وه‌ی به‌ندیخانه‌ی خۆمی پێ ساز بكه‌م. ده‌زانم كه‌ یه‌كه‌مین خوێنه‌ری دێڕبه‌دێڕی هه‌ر نووسراوه‌یه‌كم میرغه‌زه‌بێكه‌ و هه‌ر لاپه‌ڕه‌یه‌كی په‌ڕاوه‌كه‌شم په‌ڕبه‌ په‌ڕی دۆسێیه‌كه‌ له‌ سه‌ر مێزی قازی و هۆكارێكه‌ بۆ فتوایه‌ك به‌ ناوی ئاسمانه‌وه‌ له‌ دژی من كه‌ له‌سه‌ر زه‌وی هه‌نگاو ده‌نێم. ده‌زانم كه‌ عه‌قڵ ده‌ڵێ بێده‌نگ به،‌ به‌ڵام ئه‌وه‌نیه‌ له‌سه‌رده‌می سه‌ره‌ڕۆییدا عه‌قڵ هه‌میشه‌ هاوڕێ و هاوده‌می سێداره‌دامه‌زرێنه‌ره‌ زاڵه‌كانه‌؟ ئه‌وه‌نیه‌ كاتێك كه‌ تیخی جه‌للاده‌كان تیژه‌ و به‌ خوێنی بێتاوانه‌كان سوور كراوه‌، بێده‌نگی پیرۆزترین په‌رستنه‌‌ له‌ لای خواوه‌ندی تاریكی؟

هه‌میشه‌ دڵی شه‌ویان به‌ دڵ شكاندوه‌ نه‌ك به‌ عه‌قڵ. پێكه‌نینم دێت به‌ گه‌شبینیی عه‌قڵه‌كان به‌ مانه‌وه‌ له‌ سه‌رده‌مێكدا كه‌ هه‌ر فیشه‌كه‌ و له‌ شه‌قامه‌كاندا سه‌ر بێره‌وبه‌وێدا ده‌كات، له‌ سه‌رده‌مێكدا كه‌ عه‌ره‌بانه‌كانی یاسا رێبواره‌كان وه‌بن خۆ ده‌ده‌ن و ئه‌و كه‌سانه‌ش كه‌ خه‌ریكی گرتن و بردنن، له‌ژێرناوی ئاسایش ده‌رگای هه‌موو ماڵێك ده‌كوتن؟

ئه‌م نووسراوه‌یه‌ خۆته‌قاندنه‌وه‌ی هزره‌ له‌ دژی شێتێتی ئه‌شكه‌نجه‌گه‌رێك كه‌ به‌ تاوانی بیركردنه‌وه‌ و نووسین ئه‌شكه‌نجه‌م ده‌دات و له‌ گۆشت و پێستی مندا به‌شوێن تۆزێك دانپێداناندا ده‌گه‌ڕێت. ئه‌م نووسراوه‌یه‌ خۆته‌قاندنه‌وه‌ی هزره‌ له‌ دژی تاسه‌ی مه‌رگی ئاڵقه‌ سووك و چروكه‌كانی سێداره‌. ئه‌م نووسراوه‌یه‌ خۆته‌قاندنه‌وه‌ی هزره‌ له‌ دژی سه‌مای مه‌رگ به‌سه‌ر سه‌ری مرۆڤه‌وه‌ له‌ مه‌ڵبه‌ندی سته‌مدا. ئه‌م نووسراوه‌یه‌ هه‌وڵدانێكه‌ له‌ دژی ئه‌م بارودۆخه‌ی كه‌ له‌ ئارادایه‌، له‌ دژی بێده‌نگی.

فه‌رزادیان له‌سێداره‌دا. فه‌رزادیان كوشت. سه‌رله‌نوێ سه‌مه‌دیان زیندوو كرده‌وه‌ و كوشتیانه‌وه‌. ویستم شتێك بڵێم، ویستم شتێك بنووسم، به‌ڵام شه‌رم دایگرتم. پازده‌ نامه‌ وه‌كو پازده‌ په‌ڕی خوێنین سه‌رجه‌م وشه‌كانیان له‌گه‌ڵ خۆیان هه‌تا سیمورغی فه‌رزاد بردبوون. وه‌كو كاتێك كه‌ ته‌نیا شاملو ده‌توانێ بڵێ ئه‌رانی كێیه‌. وه‌كو كاتێك كه‌ من ناتوانم بڵێم كه‌مانگه‌ر كێیه‌.

" تۆ نازانی هاواری شكۆیه‌ك

كاتێك كه‌ له‌ ئه‌شكه‌نجه‌ی شكستێكدا ناناڵێت

چ كێوێكه‌!

تۆ نازانی نیگای بێ مژۆڵكی دڵنیاییه‌كی تاوانبار

كاتێك كه‌ له‌ چاوی ده‌سه‌ڵاتداری ترسێك راده‌مێنێ

چ زه‌ریایه‌كه‌!

تۆ نازانی مردن

كاتێك كه‌ مرۆڤ چۆكی به‌ مه‌رگ داداوه‌

چ ژیانێكه‌!

تۆ نازانی ژیان چییه‌، سه‌ركه‌وتن چییه‌

تۆ نازانی ئه‌رانی كێیه‌"

تۆ نازانی كه‌مانگه‌ر كێیه‌.

له‌ وڵاتێكدا كه‌ پاشاكانی خه‌ڵك، به‌ حیله‌ی نه‌فامیی ئه‌سپێك، به‌ ده‌سه‌ڵات ده‌گه‌ن، مرۆڤه‌كان به‌ ده‌سكی ته‌رازووی دادپه‌روه‌ری له‌ سێداره‌ ده‌درێن. له‌ وڵاتێكدا كه‌ پارووی ده‌می ته‌رمی هه‌موو شته‌ هیچ و پوچه‌كانی شا، شه‌ره‌فی پاشایه‌كی هیچ و پوچه‌، ته‌رمی مرۆڤێكی پێوه‌ند كراو كه‌ به‌ ئاوازی ده‌هۆڵی خوێنی خۆی مێژوو ده‌ڵێته‌وه‌ و په‌ڕاوی شیعری ژیانیشی به‌ ده‌سرازه‌ی كفنی سووربووی خوێن ده‌به‌ستێته‌وه‌، ده‌دزرێت، به‌ بادا ده‌كرێ و له‌ گۆڕ ده‌نرێ و ده‌بێته‌ خۆڵه‌مێش.

من نازانم كه‌ كه‌مانگه‌ر بۆ تۆ كێیه‌ به‌ڵام به‌هه‌ر راده‌یه‌ك كه‌ خه‌می رۆیشتنی زیاتر دڵم ده‌هه‌ژێنێت زیاتر و زیاتر هه‌ستی پێده‌كه‌م، زیاتر ده‌زانم كه‌ كێیه‌. فه‌رزاد و مامۆستاكه‌ی، فه‌رزاد و قوتابیه‌كانی، فه‌رزاد و وڵاته‌كه‌ی، فه‌رزاد و گه‌له‌كه‌ی، فه‌رزاد و شه‌و، شیعر و ئه‌شكه‌نجه‌كانی، فه‌رزاد و ئه‌وینداریه‌كه‌ی، فه‌رزاد و هاوڕێیانی، فه‌رزاد و دایكی وه‌ها ئاوێته‌ی یه‌كتری بوون كه‌ ده‌ستی هه‌ر پێك نه‌شیاوێك ناتوانێ سه‌ری هه‌ودای گڵۆڵه‌ی لێك هه‌ڵپێكراوی ژیانیان به‌ ده‌سته‌وه‌ بگرێت. نامه‌كانیم له‌ به‌رده‌مم داناون و هه‌ر وه‌كو شێت به‌ نیگا لێیان ده‌پاڕێمه‌وه‌ كه‌ شتێكم پێ بڵێن.

بۆ به‌ندیه‌وانه‌كه‌ی ده‌نووسێت: " من مامۆستا ده‌مێنمه‌وه‌ و تۆش به‌ندیه‌وان ...

من قوتابیی سه‌مه‌دی بێهره‌نگیم، هه‌ر ئه‌وه‌یكه‌ ئۆلدوز و قه‌له‌ڕه‌شه‌كان و ماسیه‌ ره‌شه‌ بچكۆله‌كه‌ی نووسی بۆ ئه‌وه‌ی هه‌مووان فێری جوڵه‌ بكات. ده‌یناسی؟ ده‌زانم كه‌ نایناسی.

من قوتابیی خانعه‌لیم، هه‌ر ئه‌و مامۆستایه‌ی كه‌ فێری كردین چلۆن خۆرێك له‌ سه‌ر ته‌خته‌ ره‌شه‌كه‌ی ناو پۆله‌كه‌مان بنه‌خشێنین بۆ ئه‌وه‌ی رووناكیه‌كه‌ی شه‌مشه‌مه‌ كوێره‌كان بتارێنێ.

من هاوكاری "به‌همه‌ن عیزه‌تی"م، ئه‌و پیاوه‌ی كه‌ هه‌میشه‌ بۆنی بارانی لێده‌هات و ئه‌و مرۆڤه‌ی كه‌ هێشتاش خه‌ڵكی كرماشان و ئاواییه‌كانی له‌ گه‌ڵ هاتنی یه‌كه‌م بارانی پاییزی، بیر له‌ئه‌و ده‌كه‌نه‌وه‌، هه‌ر ده‌زانی ئه‌و كێ بوو؟ ده‌زانم كه‌ نازانی".

بۆ قوتابیه‌كانی ده‌نووسێت: " خۆزگه‌ بكرابایه‌ دیسانه‌وه‌ و به‌دزیه‌وه‌ به‌ دوور له‌ چاوی رێكخه‌ری عه‌بوسی خوێندنگه پێداچوونه‌وه‌مان بۆ‌ ئه‌لف و بێی كوردیمان بكردبایه‌وه‌ و به‌ زمانی دایكی، شیعر و گۆرانیمان بۆ یه‌كتری بگوتبایه‌ و پاشانیش ده‌ست له‌ ناو ده‌ستی یه‌كتر سه‌مامان بكردبایه‌ و سه‌مامان بكردبایه‌ و سه‌مامان بكردبایه‌".

فه‌رزاد مامۆستایه‌. كچانی خوێندكاره‌كانی ناچارن " له‌ ته‌مه‌نی سێزده‌ ساڵیدا به‌ چاوانی پڕ له‌ فرمێسك و ئاخه‌وه‌ (له‌ ژێر تۆری سپی به‌ ژنبووندا) بۆ دوایین جار ماڵئاوایی له‌ قوتابخانه‌ بكه‌ن و (چیرۆكی تاڵی ره‌گه‌زی ژێرده‌سته‌ بوون) له‌ ناخه‌وه‌ هه‌ست پێبكه‌ن".

فه‌رزاد مامۆستایه‌. كوڕانی بزۆز و هاروهاجی پۆله‌كه‌ی ئه‌و هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ی كه‌ بزانن "كوڕانی سروشتی خۆر"ن ئیتر ناتوانن له‌ گه‌ڵ هاوپۆله‌كانیان دابنیشن، بخوێننه‌وه‌ و پێبكه‌نن چونكه‌ دوای "كاره‌ساتی بوون به‌ پیاو" تازه‌ "خه‌می نان" له‌ چاوه‌ڕوانییاندایه‌.

فه‌رزادیان له‌ سێداره‌دا، فه‌رزادیان ئه‌شكه‌نجه‌ كرد، فه‌رزادیان كوشت. تاوانه‌كه‌شی ته‌نیا ئه‌وه‌ بوو كه‌ ماسی بوو و ره‌ش بوو و بچكۆله‌ بوو. تاوانه‌كه‌ی ئه‌وه‌ بوو كه‌ مامۆستا بوو. تاوانه‌كه‌ی ئه‌وه‌ بوو كه‌ كورد بوو. فه‌رزادیان ئه‌شكه‌نجه‌ دا چونكه‌ مرۆڤ بوو.

له‌ نامه‌یه‌كدا بۆ به‌ندیه‌وانه‌كانی نووسیویه‌تی: " لێم مه‌ده‌ له‌ به‌ر ئه‌وه‌ی له‌ كاتی رێكردندا ده‌نگی پێم ده‌بیسترێت، چونكه‌ دایكم فێری كردووم به‌ هه‌نگاوه‌كانم له‌ گه‌ڵ زه‌وی بدوێم، له‌ نێوان من و زه‌ویدا په‌یمانێك هه‌یه‌ و به‌ڵێنێك بۆ ئه‌وه‌ی زه‌وی پڕبكه‌م له‌ جوانی و له‌ زه‌رده‌خه‌نه‌. كه‌واته‌ بێڵه‌ با پیاسه‌ بكه‌م، لێگه‌ڕێ با ده‌نگی پێم ببیستێت، لێگه‌ڕێ با زه‌وی بزانێت من هێشتاش هه‌ر زیندووم و هیوادارم". به‌ڵام به‌ندیه‌وان كوا له‌ مرۆڤ تێده‌گات؟ جه‌للاد كوا له‌ مرۆڤ حاڵی ده‌بێ؟ " پشت كۆمه‌كان توانای دیتنی ده‌ریایان كوا".

نووسیویه‌تی پێی چه‌پم لێره‌دا ئازاری بینیوه‌ و به‌ هۆی لێدانی هاوكات له‌ سه‌رم و شۆكی كاره‌بایی بێهۆش بووم و له‌ وكاته‌وه‌ كه‌ وه‌هۆش خۆم هاتوومه‌وه‌، تا ئێستا هاوسه‌نگیی جه‌سته‌مم له‌ ده‌ست داوه‌ و هه‌ر ده‌له‌رزم. قاچه‌كانمیان زنجیر ده‌كردن و به‌ شۆكی كاره‌بایی كه‌ ئامێرێكی بچوك بوو و به‌ كه‌مه‌ریانه‌وه‌ بوو شۆكیان له‌ شوێنه‌ هه‌ستیاره‌كانی جه‌سته‌م ده‌دا كه‌ ئێش و ئازارێكی ئێجگار زۆری هه‌بوو. پاش ماوه‌یه‌ك راگوازرام بۆ گرتووخانه‌ی 209ی به‌ندیخانه‌ی ئێڤین. هه‌ر له‌ یه‌كه‌م ساتی چوونه‌ ژوورمه‌وه‌ چاویان به‌ستم و هه‌ر له‌ هه‌مان داڵانی چوونه‌ ژووره‌وه‌دا (كه‌ له‌ سه‌رووی ژووی به‌ڕێوه‌بردنی حوكمه‌كان هه‌ڵكه‌وتبوو) بردیانمه‌ ناو هۆده‌یه‌كی بچووكه‌وه‌ كه‌ له‌وێش منیان وه‌به‌ر لێدان و پێدادان (مشت و پێله‌قه‌) ده‌دا. رۆژی دواتر گوازرامه‌وه‌ بۆ سنه‌ بۆ ئه‌وه‌ی براكه‌شم بگرن. له‌وێش هه‌ر له‌گه‌ڵ چوونه‌ ژووره‌وه‌م بۆ ناو به‌ندیخانه‌ له‌ گه‌ڵ بێحورمه‌تی و جنێو و كوته‌ك كاری به‌ره‌وڕوو بوومه‌وه‌. منیان به‌ كورسیه‌وه‌ به‌سته‌وه‌ و له‌ ژووری بنكه‌ی ته‌ندروستی له‌ سه‌عات 7ی سه‌رله‌به‌یانیه‌وه‌ هه‌تا رۆژی دواتر هه‌روا هێشتیانمه‌وه‌. ته‌نانه‌ت ئیزنی چوونه‌ ئاوده‌ستیشم نه‌بوو. به‌ چه‌شنێكه‌ كه‌ ناچاربووم خۆم ته‌ڕ بكه‌م. دوای ئازار و ئه‌زیه‌تێكی زۆر دیسانه‌وه‌ منیان بۆ به‌ندیخانه‌ی 209 راگواسته‌وه‌ و له‌ ژووره‌كانی قاتی یه‌كه‌م (ژووره‌كانی سه‌وزی لێپێچینه‌وه‌)، لێپێچینه‌وه‌یان له‌ گه‌ڵدا كردم و ئه‌زیه‌ت و ئازاریان دام".

نووسیویه‌تی: "ده‌نگی گریان و رۆ رۆی به‌ندیه‌كانی تر كه‌ زۆربه‌یان كچ بوون ده‌بیسترا و رۆحی هه‌ر مرۆڤێكی ده‌هه‌ژاند. شه‌وانه‌ په‌نجه‌ره‌كانیان ده‌كردنه‌وه‌، دوای لێدانیش جلوبه‌رگه‌كانمیان له‌ ئاوده‌ستێكدا كه‌ له‌ ژێرزه‌مینه‌كه‌دا بوو ته‌ڕ ده‌كردن و هه‌ر به‌وشێوه‌یه‌ ره‌وانه‌ی ژووره‌كه‌یان ده‌كردمه‌وه‌ و منیش ناچار بووم له‌به‌ر سه‌رما خۆم له‌ به‌تانیه‌ پیسه‌كانه‌وه‌ پێچم".

نووسیویه‌تی له‌ گه‌ڵ هه‌ر زه‌ربه‌یه‌كی ذوالفقار (ئه‌و شه‌للاقه‌ی كه‌ ئه‌شكه‌نجه‌یان پێ ده‌كرد) چه‌ند ساڵێك به‌ره‌و دواوه‌ ده‌گه‌ڕامه‌وه‌، ده‌گه‌ڕامه‌وه‌ بۆ سه‌رده‌می قاجار كه‌ له‌ كه‌لله‌ سه‌ر و گوێچكه‌ و چاو مناره‌یان هه‌ڵده‌به‌ستن، ده‌گه‌ڕامه‌وه‌ بۆ سه‌رده‌می هیتله‌ر بۆ سه‌رده‌می تاتار و مه‌غول و به‌ڕبه‌ڕ و ... دیسانه‌وه‌ لێیان ده‌دام هه‌تا ده‌گه‌یشتمه‌وه‌ سه‌ره‌تای دیرۆكێك كه‌ خوێندبوومه‌وه‌ و نه‌مخوێندبۆوه‌، به‌ڵام بۆ ئێش و ئازار ته‌واو ده‌بوو؟ له‌ هۆش خۆم ده‌چووم و سه‌عاتێك دواتر له‌ ژووری به‌ندیخانه‌دا دیسانه‌وه‌ چاوم به‌ ژین هه‌ڵدێنانه‌وه‌ و هه‌روه‌كو كۆرپه‌یه‌ك ده‌ستم ده‌كرد به‌ په‌ل كوتان و شیعرێك هاواری تێ ده‌به‌ستم: "له‌ دایكبوونی كۆرپه‌م دیوه‌/ هه‌ر بۆیه‌ ده‌زانم هاواركردن و په‌لكوتان/ یه‌كه‌مین هێماكانی ژین و له‌ دایكبوونن".

ژیانی هه‌موو رۆژێی فه‌رزاد هه‌ر ئه‌وه‌یه‌. له‌ به‌ندیخانه‌یه‌كه‌وه‌ بۆ به‌ندیخانه‌یه‌كی تر كۆچ ده‌كات و له‌ هه‌موو هۆده‌كاندا ئه‌شكه‌نجه‌ ده‌كرێت. ئازادی له‌ودیوی ده‌ربیجه‌كه‌وه‌ ده‌ڕوانێت و ئاخ هه‌ڵده‌كێشێت. كاتێك كه‌ ئازادی ئاخ هه‌ڵده‌كێشێت فه‌رزادیش ئاخێكی به‌دڵدا دێت. "نادر" ئه‌و به‌ندیه‌ی ژووری پاڵ ده‌ستی كه‌ بڕیاری له‌سێداره‌دانی بۆ بڕاوه‌ته‌وه‌، كاتێك كه‌ چاوی به‌ برین و ئازاره‌كانی فه‌رزاد ده‌كه‌وێت پێی ده‌ڵێت: "به‌هێزبه‌ مامۆستا، بڕیار بوو بچیته‌ ده‌ره‌وه‌ و ده‌نگی ئێمه‌ به‌ گوێی دونیا بگه‌یه‌نی، ئاوا ده‌تهه‌وێ بچیته‌ ده‌ره‌وه‌؟"

ده‌پرسێت و پێده‌كه‌نێت. پێده‌كه‌نێت بۆ ئه‌وه‌ی تامی تاڵی هه‌قیقه‌تێكی گه‌وره‌ داشارێت: " مامۆستا، ده‌ردی من و تۆ ده‌ردی گه‌لێكه‌‌".

ئه‌و گه‌له‌ی كه‌ وڵاته‌كه‌ی وڵاتێكی سووتاوه‌. له‌ ئاهه‌ڕاكانی ئه‌م وڵاته‌دا هه‌مووان له‌ بۆسه‌ی خۆردا دانیشتوون و ساڵانێكه‌ كه‌ به‌ندیخانه‌ وه‌كو لوویه‌كی كێماوی له‌ سه‌ر دڵی خه‌ڵكی ئه‌م وڵاته‌ قورسایی ده‌كات. له‌م وڵاته‌ سووتاوه‌دا ساڵانێكه‌‌ عه‌شق و ئاشتی لێپێچینه‌وه‌ی یاساییان له‌گه‌ڵ ده‌كرێ و ساڵانێكه‌ ئاوازی خه‌ڵكی ئه‌م وڵاته‌ سووتاوه‌ بۆته‌ بێ ئۆقره‌یی تازه‌بووكانی چاوله‌ رێی زاوا و دایكانی چاوه‌ڕوانی زه‌ماوه‌ندی مناڵانیان.

***

میرغه‌زه‌به‌كان قاچه‌كانی فه‌رزادیان به‌ ته‌نافی رق و بێزاری له‌ زه‌وی هه‌ڵكه‌ندووه‌ به‌ڵام فه‌رزاد به‌شێكه‌ له‌ زه‌وی. ده‌ستی رووتم له‌ سه‌ر زه‌وی داده‌نێم، ده‌مووچاوم به‌ زه‌وییه‌وه‌ ده‌نێم و هه‌ستت پێده‌كه‌م فه‌رزاد. ده‌مهه‌وێ له‌گه‌ڵت بدوێم فه‌رزاد. قسه‌كانم ده‌بیستی؟ نادر راستی ده‌كرد فه‌رزاد. "ده‌ردی من و تۆ ده‌ردی گه‌لێكه‌". گزیره‌كان له‌ وڵاتی من و تۆدا ئه‌م رۆژانه‌ ته‌نیا بانگه‌شه‌ی‌ سێداره‌ ده‌كه‌ن. لێره‌ چیرۆكی شه‌وی هه‌موو مناڵان بۆنی بارووت و كاشیه‌كانی به‌ندیخانه‌ بۆنی خوێنی لێ دێت. له‌ ژووره‌ تاكه‌كه‌سیه‌كانه‌وه‌ هه‌تا ژووره‌ گشتیه‌كانی به‌ندی تایبه‌ت به‌ ئاسایش ته‌نیا بیست تا سی میتر مه‌ودا هه‌یه‌ كه‌ هه‌ندێك كه‌س به‌ چه‌ند ساڵ و هه‌ندێكیش به‌ چه‌ند مانگه‌ ئه‌و مه‌ودایه‌ ده‌بڕن به‌ڵام مه‌ودای نێوان ژیان و مه‌رگ له‌م وڵاته ته‌نیا یه‌ك "وشه‌"یه‌. ته‌نیا یه‌ك "نا" مه‌ودای هه‌یه‌. تۆ وه‌ڵامی "نا"ت به‌ راكردن و په‌ستی دایه‌وه‌ و سه‌رت به‌ سێداره‌ سپارد بۆ ئه‌وه‌ی كڕنوش نه‌به‌ی". له‌ نێوان خه‌ڵكی ئێمه‌ و سێداره‌دا ته‌نیا یه‌ك دایك مه‌ودا هه‌یه‌!

"هۆگری به‌م خه‌ڵكه‌وه‌ زۆر تاڵه‌ و راكردن له‌وانیش دڵ نزمییه‌..." فه‌رزاد تۆ پشتت له‌ خه‌ڵكه‌كه‌ت نه‌كرد، تۆ پشتت له‌ گه‌له‌كه‌ت نه‌كرد، تۆ پشتت له‌ مرۆڤ نه‌كرد. هه‌ربۆیه‌ "سیامه‌ندئاسا" كه‌ جلوبه‌رگی زه‌ماوه‌ندی له‌به‌ر كرد بۆ ئه‌وه‌ی فریای خه‌نه‌به‌ندانی بووكی ئازادی بكه‌وێت" به‌ سێداره‌دا سه‌ركه‌وتی.

فه‌رزاد ئایا تۆ عاشق ببووی؟

پێت وانه‌بێت شوێن پێی عه‌شق له‌و نامانه‌ی له‌ جنسی وشیاریی و گیانبازین، ون ده‌بێت. پێت وانه‌بێت عه‌شقی مه‌زن – به‌ شانه‌ی بچوك بچوك له‌ قژیدا – له‌ ژێر سێبه‌ری چیرۆكی ده‌ردی گه‌لێكدا له‌بیر ده‌كرێت؟ تۆ عاشق بووی فه‌رزاد، هه‌موو كه‌س ئه‌وه‌ی زانیوه‌.

ئه‌وانه‌ وشه‌كانی تۆن فه‌رزاد، ئه‌م وشانه‌ ده‌ربڕینی عه‌شقن له‌ زمان خه‌باتگێڕێكه‌وه‌: " لێم بڕوانه‌ با بزانی جیاوازیی من و تۆ له‌ چیدایه‌، من هه‌موو رۆژێ له‌ سه‌ر دارودیواری ژووره‌كه‌م ده‌سته‌كان و چاوه‌ جوانه‌كانی دڵداره‌كه‌م ده‌كێشمه‌وه‌، و په‌نجه‌ له‌ په‌نجه‌ی ده‌ئاڵێنم و گه‌رمی ژیان له‌ ده‌ستانیدا ده‌خوێنمه‌وه‌ و چاوه‌ڕوانی و هۆگریشی له‌ چاواندا ده‌بینمه‌وه‌. به‌ڵام تۆ هه‌موو رۆژێ باتوم به‌ ده‌ست په‌نجه‌كانی سه‌ر دیواره‌كه‌ ده‌شكێنی، چاوانی چاوه‌ڕوانیشی له‌ بنه‌وه‌ڕا ده‌ردێنی و دیواره‌كه‌ش ره‌ش ره‌ش داده‌گیرسێنی".

فه‌رزاد! عه‌شقه‌كه‌ت بێ تۆ چیده‌كات؟ تۆی دوور و ته‌ریك كه‌وتووی عه‌شقه‌كه‌ت له‌ به‌ندیخانه‌ چیت ده‌كرد؟ ئێمه‌ چۆن ساڕێژی زامی بێ تۆیی بكه‌ین ئه‌ی گیانبازی رێگه‌ی عه‌شق؟

***

هاوڕێم ئاسوده‌ بنوو...

"له‌م رۆژانه‌ له‌م شاره‌دا هه‌واڵی وا ده‌بیسترێ، وشه‌ به‌ شاعیر ده‌به‌خشێ، سوژه‌ی بۆ ده‌رهێنه‌ر پێیه‌، قه‌ڵه‌میشی بۆ نووسه‌ر و جه‌ربه‌زه‌شی بۆ پیر پێیه‌، هیوای پێیه‌ بۆ گه‌نجان و هیوابڕاویش ده‌جوڵێنێ، له‌م رۆژانه‌دا گۆیا دڵی جیهان له‌م شاره‌دا لێده‌دات، گۆیا گرینویچی دونیا بۆته‌ تاران، با خه‌ڵكی ئه‌م شاره‌ نه‌نوون. كه‌س نه‌خه‌وتووه‌ و تا له‌ خه‌ویش رانه‌په‌ڕن ئه‌م به‌شه‌ی گۆی زه‌وی ئێمه‌ خۆری تێدا هه‌ر هه‌ڵنایه‌ت".

به‌ ئاسووده‌یی له‌ گڵكۆی بێ ناونیشانی خۆتدا ئۆقره‌ بگره‌ چونكه‌ گه‌له‌كه‌ت ده‌یهه‌وێ "سمی پڕشانازیی ئه‌سپی رامنه‌كراوی تووڕه‌" له‌ سه‌لبه‌ندی كۆڵانی "چاره‌نوس"یان بده‌ن. له‌ گڵكۆی بێ ناو نیشانتدا ئۆقره‌ بگره‌ و "قه‌ڵانشینی حه‌ماسه‌ته‌ پڕ شانازییه‌كان" به‌ كه‌ گه‌له‌كه‌ت له‌ تۆفانی بێده‌نگیی گه‌وره‌ی مێژوویه‌كدا، شانبه‌شانی یه‌كتر ریزیان به‌ستووه‌.

رۆحی تۆیان كێشا به‌ڵام گیانیان به‌ نامه‌كانت به‌خشی. وشه‌كانت وه‌كو باڵنده‌كانی ئازادی له‌ پشته‌وه‌ی دیواره‌كانی قه‌سابخانه‌ی سوڵتانه‌وه‌ بۆ ئاسمانی هه‌ر كوێیه‌ك كه‌ شیعری لێیه‌، خۆری لێیه‌، كێوی لێیه‌، ئاوی لێیه‌ و داری لێیه‌، هه‌ڵفڕیون. هه‌ڵفڕیون بۆ هه‌موو ئه‌و شوێنانه‌ی كه‌ شه‌و و شیعر و ئه‌شكه‌نجه‌ و خۆڕاگری و به‌رخودانی تێدا هه‌یه‌. هه‌ڵفڕیون بۆ هه‌موو ئه‌و شوێنانه‌ی كه‌ مرۆڤ و عه‌شقی لێیه‌. باڵه‌كانیان ئه‌و شیرانه‌ن كه‌ ئاسمان شه‌ق ده‌كه‌ن. جریوه‌ی هه‌ر باڵنده‌یه‌ك نه‌وایه‌كی ئازادییه‌ به‌ سه‌ر سازی خه‌وی خه‌فڵه‌تدا ده‌بارێ.

وشه‌كانت هه‌ر كوێ ده‌چن زه‌وی شه‌ق ده‌بێت و گاشه‌به‌رده‌كانی بێده‌نگی قوت ده‌دات.

فه‌رزاد نیگه‌رانی گه‌له‌كه‌ت و وڵاته‌كه‌ت مه‌به‌!

خوێن له‌گه‌ڵ كوردستان چی پێده‌كرێ؟

زوڵم و زۆر له‌ گه‌ڵ ئێران چی پێده‌كرێ؟

" وه‌كو ژه‌نگ له‌ گه‌ڵ به‌ردی مه‌ڕمه‌ڕ

وه‌كو زنجیر له‌گه‌ڵ تۆفان"

ئێستا زۆرن ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌ وه‌ك به‌ندیه‌كانی پێش له‌ خۆیان، به‌ هه‌ست و نسته‌وه‌ چزووی ئازاری سوكایه‌تی و ئێش و ئازار ده‌چێژن بۆ ئه‌وه‌ی به‌شكم دوایین كه‌س بن له‌ نه‌وه‌ی " ئه‌و ئازارچێشتوانه‌ی كه‌ تاریكی به‌ندیخانه‌یان به‌ شه‌وقی دیداری سه‌حه‌ر له‌ دڵیاندا زیندوو راگرتبوو". به‌ هه‌زاران هه‌زار كه‌س كه‌ له‌ نێو دارستانی سووتاوی داربه‌ڕوه‌كاندا به‌ كاروانێك په‌یوه‌ست ده‌بن كه‌ ئامانجی سه‌رزه‌مینی خۆره‌تاوه‌. فه‌رزاد به‌ هێوری له‌ گۆڕه‌ بێ ناونیشانه‌كه‌تدا ئۆقره‌ بگره‌ چونكه‌ ئێمه‌ به‌ په‌نجه‌ی خۆر دڵی خواوه‌ندی تاریكی ده‌رده‌هێنین.

***

ترجمه از دوست نادیده ام "یوسف عه‌لی پور"

۱۳۸۹ اردیبهشت ۲۶, یکشنبه

قمار در زندان


  
مسئولين زندانها هميشه اعتراف مي کنند که در زندان جلوي سه چيز را نمي توان گرفت. مواد، لواط و قمار. مسئولين زندانها همگي دو رو و دروغگو هستند اما اين شايد يکي از معدود حرفهاي درستي باشد که از دهانشان بيرون مي آيد. زندانهاي ايران با مواد، لواط و قمار عجين شده اند.
کساني که به زندانها وارد مي شوند دو دسته اند. يا آمده اند مهماني و يا آمده اند که حبس بکشند. آنها که حبس کشيده اند مي دانند از چه چيزي حرف مي زنم اما آنان که نمي دانند بخوانند:
1: مواد
زندان بدون مواد زندان بيدار است پس براي زندانبان بهتر است که زندانش لجنزار مواد و موادي باشد. امپراطوري مواد بزرگترين امپراطوري زندان است و مافياي مواد قدرت شماره ي يک زندان هستند. هر گرم انواع مواد مخدر به قيمت بيست برابر قيمت بيرون زندان فروخته مي شود و عجيب نيست که افرادي درون زندان يک ساله ميليونر مي شوند و براي يک گرم مواد گاه تيزي رگ و پي کسي را مي شکافد.
در زندان پول نقد وجود ندارد و بنابراين پول در گردش چرخه مواد مخدر زندان به طرق گوناگون و با دخالت پنهان مسئولين زندان از چرخه ي ثمين کارتها خارج شده و به خانواده ي قاچاقچي تحويل داده مي شود. با پول قاچاق مواد از رئيس زندان تا زندانبان به همه باج داده مي شود و ساقي هاي مواد تحت حمايت مسئولين زندان قرار مي گيرند.
براي ورود مواد مخدر به جز محموله هاي سنگين که توسط خود مسئولين زندان وارد زندان مي شود مابقي داخل بدن خود زندانيها يا همسرانشان وارد زندان مي شود و اين داستان کلا چنان ريشه دار است که مي توانم صدها صفحه راجع به آن بنويسم اما از آنجا که اين متن را به دليل ديگري مي نويسم به ذکر يک واقعه ي کوتاه بسنده مي کنم:
به فاصله ي تقريبا يک متر از من در گلوگاه ورودي بندهاي 3،4 و 7 از کريدور اصلي، دو شاخدار زندان يکي از بند 2 (ويژه قتل) و ديگري از بند 4 (ويژه جرايم عمد) به هم مي رسند. در زمان کمتر از 3 ثانيه هر دو نفر از کمر جافي خود تيزي بيرون مي کشند. اولي دو ضربه با زاويه ي 30درجه از محور بدن از چپ و راست روي گلوي ديگري مي نشاند و ديگري دقيقا روي محور بدن گلوي حريفش را مي برد. خون چنان از گردن هر دو نفر فواره مي زد که زمين از خون رنگين شد. احدي جرات نزديک شدن به آنها را پيدا نمي کند چرا که آنها هر کس را نزديکشان مي شود با تيزي مي زنند. عاقبت هر دو نفر بيهوش روي زمين افتادند. بدنهاشان را به رسم زندان درون پتوي سربازي انداختند و سر پتو را گرفتند و لا اله الا الله گويان به سمت بهداري رفتند. آنها زنده ماندند اما بلافاصله بعد از بازگشت از بيمارستان به مدت يک ماه به سلول انفرادي تبعيد شدند. دعوا بر سر اين بود که يکي از آنها 40 گرم خاک مهر را با 100 گرم هروئين مخلوط کرده و اين 40 گرم اضافي، قيمت را 4500000 تومان بالا برده بود. به همين سادگي.

2: لواط
به طور کلي هر جوان ظريفي که وارد زندان شود از همان لحظه ي اول تبديل به هدف شماره يک لاتها و شاخدارهاي زندان براي ارتباط جنسي مي شود. در دستشويي، حمام و يا در اتاقها در زمان هواخوري اجباري بلاخره جايي نشان مي شود و مورد تجاوز قرار مي گيرد. آمار لواط به مراتب در بند جوانان از تمامي بندها بالاتر است و به همين دليل در بند جوانان حتي در دستشويي ها و حمام هم دوربينهاي مدار بسته ي قوي کار گذاشته اند. نوجوانان و کوچکترها معمولا ابروان خود را با تيغ مي زنند و روزهاي طولاني به حمام نمي روند تا بدنشان بوي ناخوش آيند داشته باشد و کسي رغبت نزديک شدن به آنها پيدا نکند. معمولا در بند جوانان قويترها کوچک ترهاي کم سن و سال را به زور در تخت هاي خودشان مي خوابانند.
در زندان يک موتور برق اضطراري فوق العاده قوي وجود دارد که 5 ثانيه بعد از قطع برق سراسري به کار مي افتد. زندانيان در هر بار قطع برق با دقت فاصله ي زماني روشن شدن موتور برق را محاسبه مي کنند. چنانچه بيش از 10 ثانيه در ساعات خاموشي روشن شدن موتور طول بکشد اين به معناي يک نقص فني است و در يک چشم به هم زدن قربانيها را به داخل تختهاي کوتي مي کشند و چند نفره مورد تجاوز قرار مي دهند. اين ماجرا هم به دليل آنکه در قوانين اسلام مجازات اعدام براي لواط در نظر گرفته شده است بسيار گفتني دارد که تنها به يک مورد مشاهده ي عيني بسنده مي کنم:
به علت بارندگي شديد موتور برق اضطراري با صداي مهيبي منفجر مي شود و زندان در خاموشي فرو مي رود. تمام نيروهاي افسر نگهباني و قرارگاه و حفاظت با چراغ قوه و باتوم برقي و دست بند و پابند و اشک آور و هرچه که تصور کنيد به داخل بندها هجوم مي آورند اما کار از کار گذشته است. تا پخش شدن آنها در بندها صداي دلخراش قربانيان ضعيف در فضاي بندها مي پيچد. همه ميدانند که چه فاجعه اي در حال وقوع است. همه تيزيها را براي درگيريهايي که ممکن است راه بيفتد در دستها آماده نگه مي دارند.

3:قمار
از قاپ و ورق گرفته تا طرناي تسبيح و لفظ همه نوع قماري در زندان مي شود. زندانيان از سيگار و مواد گرفته تا پول و پتو و غذا بر سر هر چيزي قمار مي کنند.
در زندان هر کس فقط 5 دقيقه وقت تلفن دارد و من براي تماس با خانواده و رفقايم تا خرخره در اين يکي فرو رفتم. تقريبا در بازي شلم و طرناي لفظ مي توانستم تا روزي يک ساعت وقت تلفن ببرم و وقت کافي براي تمام تماسهايم داشته باشم.
معمولا در طرناي لفظ براي بردن، کار به درگيري با زندانبان و سلول و قرنطينه مي کشيد اما تقريبا کم دردسر تر از قمارهاي ديگر بود و از تهيه مواد براي نشستن بر بساط شلم براي من کم خطر تر بود.
قمار هيجان زندان است. حکم خوشبختي و بدبختي زندان. خوشي و ناخوشي است. قمار حبس را مي کُشد و کوتاه مي کند. قمار اعتياد بزرگ حبس و عامل بسياري از درگيريهاي  جدی و گاها خونين در زندان است.
يکي از تفريحات طرنا بازان زندان لفظ آمدن روي زندانيان جديد الورود است. به قيافه ي زنداني نگاه مي کنند و هنوز 1 دقيقه از ورود زنداني نگذشته چندین بکس سيگار و کارت تلفن روي او شرط بندي مي شود. حکم، بريدن زنداني است و قديمي ها روي روزهايي که طول مي کشد تا جديد الورود ببُرد و کارش به زاري و گوشه گيري بکشد لفظ مي آيند. برنده کسي است که خوب پيش بيني کند و اين قمار پر ريسک گاه تا 150 برابر مقدار چيزي که قمارباز وسط گذاشته برايش سود دارد. اين قمار بعد از تاسِ «بيبود» وحشتناک‌ترين قمار زندان است چرا که اگر کسي بالا نشسته باشد و تاوان قمار را با روز بسته باشد و جديد الورود واندهد، به ازاي هر روز، حکم زمين دو برابر مي شود و تا دوازده برابر جاي بالا رفتن دارد. اگر جنس زنداني جديد از جنس فولاد باشد خيلي ها به خاک سياه مي نشينند و يکي به عرش مي رود.
ديشب داشتم فکر مي کردم خاک بر سر قمار بازان زنداني که کسي مثل فرزاد کمانگر واردش شود. چه بازنده‌ي بزرگي است قماربازي که روي فرزاد لفظ آمده باشد و چه رندي بوده آنکه سر فرزاد کمانگر بالا نشسته، زمين را جمع کرده باشد. ديشب ساعتها به اين فکر مي کردم و بي اختيار خاطرات زندان برايم زنده مي شد.
کسي که کرد باشد ( که همين اتهام نابخشودني  از نظر دستگاه است ) و اتهام وابستگي به گروه هاي مسلح را به او بسته باشند و روزهاي خارج از شماره در انفرادي هاي امنيتي زير شکنجه دوام بياورد و زير بار هيچ اتهامي نرود و زير حکم اعدام ککش هم نگزد و نامه هاي آتشين از زندان بيرون بفرستند اصلا مي داند بريدن يعني چه؟؟؟ من که بعيد مي دانم.

براي فرزاد نگران نيستم. فرزاد راهي را که مي رود از من و شما بهتر مي شناسد. فرزاد روزها قبل از ترديدهاي ما انتخاب کرده و پاي انتخاب خود ايستاده است. جنس فرزاد از چيزيست که تک تک شاخدارهاي زندان را به تعظيم کردن مقابل خود وادار مي کند. زندان قادر به شکستن فرزاد نيست. فرزاد حبس را مي کشد. فرزاد از مادر مبارز به دنيا آمده است و به عنوان یک مبارز رشد کرده است. فرزاد بدجوري پوزه ي اين روزگار را به خاک مي مالد؛ در اين شکي ندارم. مي خواهند با فرزاد چه کنند؟ اگر اعدامش کنند تبديل به اسطوره‌اي در تاريخ مبارزات ايران مي شود و اگر آزادش کنند قهرمان سينه ستبر هميشه زنده خواهد شد. معلمی که هرگز فراموش نخواهد شد. گرچه من اسطوره هاي زنده را بيشتر دوست دارم.

۱۳۸۹ اردیبهشت ۲۵, شنبه

پایان


« تو نمی دانی غریوِ یک عظمت
وقتی که در شکنجه یِ یک شکست نمی نالد
چه کوهی ست!
تو نمی دانی نگاهِ بی مژه یِ محکومِ یک اطمینان
وقتی که در چشمِ حاکمِ یک هراس خیره می شود
چه دریائی ست!
تو نمی دانی مردن
وقتی که انسان مرگ را شکست داده است
چه زندگی ست!
»
***
دیروز برای اولین بار شاملو خواندم
و شعر که نه
آرزوی شاعری برای همیشه در من خشکید
5 خط، 58 کلمه،11 شکست
و نقطه ی پایان در انتهای حکمی عادلانه
کلماتی که من به هم می بافم شعر نیست
کلمه در زیر قلم من رام نیست
قافیه ام انسان نیست
شیرازه ی دفترم از خون نیست
شعر من یک سره خودِ زندگی نیست.
هر اسلحه قلبی دارد
قلبی همچون چشمان مار
که وقتی دشمنت را نگاه می کنی تو را نگاه می کند
می خواهم انگشت اشاره ام آزاد باشد
قلمم را زمین می گذارم
می خواهم انگشت اشاره ام را در قلب اسلحه ام فرو کنم.
هر دو دستم را روی کوره ی خیالم گذاشته ام
سردِ سرد است
کلمات یخ زده را نمی توان به هم زنجیر کرد
کلمات یخ زده چون پولاد سرد نا مطیع اند
واقعیت را باید یک جرعه سرکشید
از بهمن هزار و سیصد و بیست و نه شعر به پایان رسیده است
و اکنون که دیگر شعر نیست
برای بیان حقیقت تنها مرا تفنگی می باید.

***
پی نوشت1: جمالاتی که از من در بالا آمده است شعر نیست.
پی نوشت2: تمام مزخرفاتی که تا قبل از این نوشته ام و توهم این را داشته ام که شعر اند نثر های ساده ی بی رمقی بیش نیستند.
پی نوشت3: ماهی و جواد دو تن از بزرگترین جانیان این قرن اند.
پی نوشت4: حالم گرفته است.

۱۳۸۹ اردیبهشت ۲۰, دوشنبه

قاب عکس

چشمانت را باز کن عابد

فرزاد را کشتند!

چشمانت را باز کن عابد

فرزاد برای همیشه چشمانش را بست!

***

فرزاد... قاب عکس... مادر... کردستان... معلم ... نه!

نه

نه

نه

نمی خواهم برخیزم

صدایت را نمی شنوم

من خواب می بینیم

مدتهاست که شبها به جای رویا، کابوس می بینم

_ مردی که می دود

_ مردی که مقصدی ندارد

_ مردی که تنهاست

و فرار می کند

فرار می کند که زنده بماند

و تا زمانی که زنده است باید زجر بکشد.

این خواب- شکنجه ها دیگر تو را لازم ندارد فرزاد

چشمان تو را نمی خواهد

چشمان خیره در مرگ

در زندگی

تو را نمی خواهد.

این چه صبحیست که ساقی صبوحی از سبوی هراسِ لبالب از حقیقت می ریزد؟

من می نخورده از اشک چشم مادری که فرزندش را تنها از درون قاب عکس می بیند، مستم

چشمان را که باز می کنم در قاب عکسی مادری را می بینم که قاب عکسی بر سینه اش دارد

عکسی که در قاب است قلب است برای «سلطنت»

قابها اکسیر جوانی اند

فرزندان درون قاب عکس ها نه پیر می شوند و نه می میرند

چرا می گویی فرزاد را کشته اند؟

فرزاد همیشه در قاب عکس مادرش زنده است

فرزاد همیشه در قابِ قلبها زنده است

فرزادی که بر سر دار رفته موهایش سپید است

دندانهایش شکسته

صورتش خسته و پیر

فرزادی که در قاب است موهایش شب است و چشمانش شب شکن.

پیری که بر دار شد کجا و جوانی که در قاب شد کجا؟

***

چشمان سلطنت به من می گویند که به خویش محکومم

ترکیب قاب و قلب و نگاه مگر می شود که شکنجه باشد؟

کلامی نمی گویم

تنها در خود فریاد می کشم: آری، آری

سالهاست می دانم کلمات حریف چشمان ابری مادران نیستند

سالهاست می دانم اگر با چشمهایم سخن بگویم به حرمت انتظار، سکوتم حرمتی دارد

لب که بگشایم فاصله ی متهم تا محکوم را سقوط کرده ام

در محکمه ی چشمان مادرش محکومم

در آغوش چشمان مادرم محکومم

تقلا کردن کمکی نمی کند

من چشمان نمناک مادران را خوب می شناسم.

***

فرزاد

فرزاد

فرزاد

کجائی تو الهه ی عشق؟

کجائی تو الهه ی جنون؟

به جای آنکه ماهی سیاه کوچکت باشم

ماهی کوچک رو سیاهی شده ام

کجایی تو فرزاد؟

کجایی تو معلمم؟

مگر نگفتی«عاشق شو، انسان شو، این سوی در آی»؟

عاشق شدم و بندی

اما حالا تو نیستی

من مانده ام و غم و «مصیبت انسان شدن»

گفتی: «کوه با نخستین سنگ آغاز می شود

انسان با نخستین درد»

می خواستم که انسان باشم اما قرار نبود بهای انسان شدن شاگرد، درد اعدام معلم باشد؟

چرا کلاس درس آخرت به جای مدرسه پشت دیوارهای کعبه ی جلاد بود؟

درس آخرت تلخ بود فرزاد

درس آخرت آتش بود معلم.

خبر نداری اما خبرت که از پشت دیوارها آمد

همکلاسی هایم شانه به شانه بر سکوهای غم نشستند

و دستهای لرزانشان که برای گرفتن کام از سیگار بالا و پائین می رفت

رقص کلیدهای پیانو را در غریو سنفونی یک عظمت به سخره گرفته بود.

راه گلویت را که آن سوی دیوار بستند راه گلوی فواره ها این سوی دیوار بسته شد

و چشمها خیس ما، حوضِ خشکیده ی بی ماهی را لبالب امید کرد.

از سرزمین سوخته ات صدای صور می آید

چشمان مادرت، چشمان مادرم را در من زنده می کند

لب که بگشایم محکومم

لب نگشوده هم در محکمه ی چشمان مادرت و مادرم محکومم

نگذاشتند که «قلبت بتپد»

«کوچکترین آرزویت» هم در این زندگی برآورده نشد

تو را کشتندو بی هیچ شاهدی شهیدت کردند

قسم به شعر و باران

که اگر دنیا ببخشد، نمی بخشم

قسم به مادر و اشک

که اگر دنیا فراموش کند، فراموش نمی کنم.


دایه گیان بگری


دایه گیان بگری له سه ر خاکم که وا شینم ده وی

زور بگریه دایه گیان فرمیسکی خوینینم ده وی

من گولی سه د ئارزووی ژینم له خاکا خه و تووه

خاکی مه یدانی خه بات ره نگینی خوینی من بووه

دامه نیشه دایه گیان بو هاتنی من چاوه ری

دلنیا به ِ به سیه تی ِ بو دنگی درگا مه گره گوی

دایه گیان سویندم به فرمیسکی گه ش و ئیشی دلت

دایه گیان سویندم به جه و رو مه ینه تی بی حاسلت

من ده میکه جه رگی سوتاندووم هه ناسه ی سه ردی گه ل

دلپری کردووم خه می ده سکورتی و ره نگ زردی گه ل

من کوری کوردم شه هیدی ریی خه باتم دایه گیان

کوتری خوینین په ری باخی ولاتم دایه گیان

هه ر وه کوو بیگانه یی دلپر له ناکامی و گری

له م هه موو ده سته نه بوو ده ستی ِ که بی و ده ستم گری

من له شاری خوم غه ریب و بو هه موو بیگانه خوم

کوتری کوژراوی ریگای لانه خوم ِ بی لانه خوم

دایه گیان بگری له سه ر خاکم که وا شینم ده وی

زور بگریه دایه گیان فرمیسکی خوینینم ده وی

دایه گیان ئه و کیژه وا ئه تویس به بووکی تو ببیت

خوت بده پیشانی جاری با به بووکی تو ببیت

تا کوو بتبینی که ره شپوشی له سه ر تا پاته وه

به لکوو بروا دلنیا بی و من له بیره و باته وه

دایه گیان بگری له سه ر خاکم که وا شینم ده وی

زور بگری دایه گیان فرمیسکی خوینینم ده وی


فرزاد کمانگر را کشتند.


تو نمی دانی غریو یک عظمت،

_ وقتی در شکنجه ی یک شکست نمی نالد _

چه دریائیست.

تو نمی دانی نگاه بی مژه ی محکوم یک اطمینان،

_ وقتی که در چشمان حاکم یک هراس خیره می شود، _

چه کوهیست.

تو نمی دانی مردن،

_ وقتی که انسان مرگ را شکست داده است _

زندگی ئیست.

۱۳۸۹ اردیبهشت ۱۳, دوشنبه

میلان کوندرا



بشر نمی تواند بدون احساسات زندگی کند،اما همان لحظه ای که احساسات، در ذات خود، به ارزش، به معیار حقیقت، به توجیهی برای انواع و اقسام رفتار ها تبدیل شد، هولناک می شود.


میلان کوندرا

انسان


ما تنها در مواجهه با مرگ است که می توانیم خود را انسان حس کنیم.

«ژان پل سارتر»


یانیس ریتسوس


ما مست از سخنانی هستیم که هنوز به فریاد در نیاورده ایم

مست از بوسه هایی هستیم که هنوز نگرفته ایم

از روزهایی که هنوز نیامده اند

از آزادی که در طلبش بودیم

از آزادی که ذره ذره بدست می آوریم

پرچم را بالا بگیر تا بر صورت بادها سیلی بزند

حتی لاکپشت ها هم هنگامی که بدانند به کجا می روند

زودتر از خرگوش ها به مقصد می رسند

--------------------------------------------------------------

یانیس ریتسوس

یکی از چهار شاعر بزرگ ادبیات معاصر یونان بود که بارها و بارها نامزد دریافت جایزه‌ی نوبل شد، اما احتمالاً به‌سبب گرایش‌های چپ و کمونیستی از دریافت این جایزه محروم ماند. با این همه در دوران اِشغال یونان به‌دست آلمان نازی به‌علت عضویت در «تشکل آزادیبخش ملی» پنج سال را در تبعید به سر برد. پس از آزادی یونان و با تشکیل دولت دیکتاتوری نظامی‌ها در یونان نیز او چندان طعم آزادی را نچشید و اشعارش در این کشور ممنوع شد و چندین سال را در زندان‌های اردوگاه یاروس به سر برد. مجموعه‌ی آثار او، شامل اشعار و مقالاتش بالغ بر صد جلد می‌شود.

ریتسوس هرچند از بسیاری از دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی دنیا جوایز مهمی را دریافت کرد، مهم‌ترین جایزه‌اش را جایزه‌ی صلح لنین می‌دانست که در سال 1975 دریافت کرده بود که این امر نیز به گرایش‌های کمونیستی‌اش بازمی‌گشت.

---------------------------------------------------------------

Yiannis Ritsos

)Monemvasia May 1, 1909 - Athens November 11, 1990) was a Greek poet and left-wing activist and an active member of the Greek resistance during World War II